Advertentie
Mijn eerste kennismaking met bier was op mijn dertiende, toen mijn oudere neef een glas shandy – ook wel sneeuwwitje genoemd – voor mij inschonk. Bier gemengd met 7Up. Ik viel er niet steil van achterover en herinner me vooral dat ik die witte schuimsnor maar raar vond.
Nee, bier was iets voor oudere mannen, concludeerde ik toen. Pas in mijn studententijd dronk ik weer bier. Echt bier. Pils. Want dat was het soort dat jarenlang de biercultuur in Nederland domineerde, zo leer ik van Marco Daane, schrijver, bierliefhebber en bierhistoricus.
Ik kom met Marco in contact na de recente verschijning van ‘Het Bockbierboek’. Zijn titel ‘bierhistoricus trekt mijn aandacht. Want hoe zag de bierwereld er, op dat gekke shandy drankje na, vroeger eigenlijk uit? En hoe heeft zich dat ontwikkeld?
Marco volgt de bierontwikkelingen al tientallen jaren op de voet en is de uitgelezen persoon om mij bij te praten.
Ook iedere week de lekkerste recepten & tips ontvangen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:
Het eerste bier
Ik bel Marco op, op een woensdagochtend in de zomer. Marco geeft aan niet zo’n ochtendmens te zijn, maar te vroeg om over bier te praten is het nooit. Marco groeide op in Zeeland, vlakbij de Belgische grens. Toen hij op zijn zestiende in een cafeetje zijn eerste biertje dronk, raakte hij verwonderd over de verscheidenheid aan Belgisch bier. “De kleuren, de smaken en de geuren, er was zoveel diversiteit daar. Dat heeft me nooit meer losgelaten.”
Biernatie
Sindsdien houdt Marco de bierontwikkelingen in Nederland en buitenland nauwlettend in de gaten. Een interessante bezigheid, want er is nogal wat veranderd als ik Marco mag geloven. “Tot de jaren tachtig bestreek pilsner zo’n 98 à 99 procent van de markt, maar dat is ooit heel anders geweest. We zijn een hele rijke biernatie geweest met heel veel verschillende soorten bier, maar door allerlei omstandigheden zoals de industrialisatie zijn de meeste soorten verdwenen. Het is pas sinds een jaar of veertig, vijftig dat de bierwereld in Nederland weer ging aantrekken.”
Volksdrank
Als we het hebben over écht vroeger, zeg maar de periode van de middeleeuwen tot de achttiende eeuw, dan was het een echte volksdrank. Men dronk bier op ieder moment van de dag, en zelfs kinderen dronken bier. “Bier was in die tijd onderdeel van het dagelijkse eet- en drinkpatroon. Het werd in die tijd nog niet zo vergist als nu en dus bleven er meer suikers over. Bier was dus zoeter en men ontleende daar een bepaalde voedingswaarde aan. En daarnaast vonden mensen het ook gewoon lekker. Nederlanders stonden bekend als echte drinkebroeders.”
Nieuwe bieren
Voor de jonge Marco was het in zijn jeugd een sport om nieuwe bieren te vinden, want er waren veel minder soorten en merken dan er nu zijn. Toen hij in zijn studententijd van Zeeland naar Den Haag verhuisde, kwam hij in contact met de eigenaar van een wijn- en bierboetiek. Die plek bleek een echte leerschool. “Ik ben die eigenaar nog steeds heel dankbaar want ik heb daar enorm veel kunnen opsteken. Hij had altijd wel nieuwe smaken om te laten proeven en kon er heel veel over vertellen. Veel lezen en proeven, dat is de beste methode om je erin te verdiepen.”
Goed proeven
Over dat proeven wil ik graag meer weten. Want ‘goed proeven’ ken ik van wijn. Eerst ruiken, dan walsen, dan weer ruiken. Rustig opslurpen en de wijn vooral niet doorslikken. Maar hoe proef je het nou goed? “Heel belangrijk is de temperatuur. Sommige bieren doen het goed bij hele lage temperatuur, anderen bij keldertemperatuur. En vooral niet zomaar in een glas kwakken, maar het rustig uitschenken.
Goed kijken of er geen gistdeeltjes meekomen, daar houden de meeste mensen niet van. Vervolgens goed kijken. Een bier drink je eerst met de ogen, zeggen ze in de bierwereld. Daarna ruik je eraan en bepaal je het aroma. De regels zijn eigenlijk niet heel anders dan met wijn, alleen wij spugen het niet uit. Daar lachen we een beetje om als bierliefhebbers. Er ontbreekt dan namelijk een essentieel element van het proeven: bier moet ook de huig passeren om de smaak goed te bepalen.”
Nieuw bier
De omslag in de bierwereld kwam in het jaar 1980, vertelt Marco. “Er is toen sinds decennia weer een nieuwe Nederlandse brouwerij bijgekomen, er waren destijds nog maar veertien over. Die jonge brouwers wilden het anders maken, geïnspireerd op het bier in België. Zij richtten de Arcener Bierbrouwerij op, wat nu Hertog Jan is. Tegelijkertijd gingen monniken van de abdij Koningshoeven bij Tilburg opnieuw hun eigen bier La Trappe brouwen. Dat heeft de bierwereld langzaam in verandering gebracht, tot het zo’n vijftien jaar geleden écht in een stroomversnelling kwam.” Het was de India Pale Ale, dat uit de Verenigde Staten naar Nederland overwaaide, die voor een revolutie zorgde. Sindsdien schieten de brouwerijen als paddenstoelen uit de grond en wordt er volop geëxperimenteerd met smaken.
Nieuwe smaken
Het gebruik van specerijen en kruiden in bier is volgens Marco niets nieuws. Zo gebruikten ze vroeger vaak korianderbesjes, zoethout en anijs in bier, maar ook plantjes die we nu niet meer kennen zoals alsem, wat werd gebruikt om het bier bitter te maken als hop te duur was. Wel vindt hij dat we bij het bedenken van nieuwe smaken bier, de smaak van het bier niet moeten ondersneeuwen. “Ik ben ook dol op chocolade, maar ik houd ook van bier. We moeten daarin niet te ver doorschieten.” Toch juicht hij die nieuwe, moderne brouwerijen vooral toe: “Er is overal een markt voor en het draagt bij aan één boodschap: meer mensen laten zien hoe zo’n mooi product bier is.”
Bockbier
Een boodschap waar Marco zich ook hard voor maakt. In ‘Het Bockbierboek’ laten hij en zijn mede-auteurs ons kennismaken met de rijke traditie van het Nederlandse bockbier. “Bockbier is in de negentiende eeuw naar Nederland gekomen en is eigenlijk het enige bier dat de pilswoestijn heeft overleefd. Het is een uniek in de zin dat het zoet en bitter met elkaar combineert. Het is minder fris dan pils, maar toch doordrinkbaar. De robijnrode kleur maakt hem ook heel aantrekkelijk. Het feit dat zo’n mooi bier al zolang onderdeel van onze geschiedenis uitmaakt, geeft het voor mij een prachtige status. Het is een echte overlever. Dat mogen we toch nooit vergeten?” Laten we daarom deze herfst volop genieten van een lekker bockbier bij ons eten. En niet vergeten; bier mag doorgeslikt worden. Proost!
Lees ook:
Zo kun je thuis een bierproeverij organiseren
7x recepten met bier: proost!
Bierwandeling: deze hotspots mag je niet missen!
Onze tips
WIN Foodies jubileumcadeautjes: 15x Foodies’ Italië special
WIN Foodies jubileumcadeautjes: 3x Finamill kruidenmolen
Hoe eet je een tompouce: welk tompouce-type ben jij?
Vacature: accountmanager Foodies
WIN Foodies jubileumcadeautjes: WijnSpijs Wandeling
WIN Foodies jubileumcadeautjes: 10x Masterclass bij The Farm Kitchen’s Kookfabriek
WIN Foodies jubileumcadeautjes: 5x boek ‘Bridgerton Bijbel’
NIEUW: Foodies studio in hartje Nijmegen
