Lekker bezig: Oogst

Een boerderijwinkel, maar dan altijd open én dichtbij.” Zo omschrijft Fennie de Oogstwinkels. Gestart in 2022 met een tijdelijke vestiging in Leiden, heeft Oogst inmiddels drie winkels in Leiden, Haarlem en Woerden. Maar hoe is het idee voor zo’n winkel met enkel superlokale producten eigenlijk ontstaan?

Altijd al had Fennie interesse in het opzetten van impactbedrijven. Door haar werk bij een microfinancieringsbank en bij Enviu, een organisatie die impactbedrijven bouwt, met name in Afrika en in het bijzonder in de voedselsector in Kenia, kwam ze steeds meer in aanraking met de problemen waar boeren daar tegenaan liepen.

Ze werkten niet met irrigatiesystemen, omdat die daar gewoonweg niet waren, en aangezien ook in Afrika klimaatverandering een steeds grotere invloed had, kampten boeren regelmatig met overstroomde akkers en periodes van extreme droogte. Hierdoor groeide haar aandacht voor de regeneratieve landbouw. “Wat ik in Kenia leerde, was dat zodra boeren verzekerd waren van een afnemer die een goede prijs voor hun producten betaalde, ze direct zouden overstappen op regeneratieve landbouw. En toen dacht ik: hé, dat is precies wat in Nederland ook speelt.”

Maar wat is regeneratieve landbouw eigenlijk? “Dat is een goeie vraag”, antwoordt Fennie, “het is best een ingewikkelde term. Er is geen vaste definitie, omdat het per type boer en per plek verschilt wat er nodig is. Het uitgangspunt is dat je kijkt naar drie aspecten: sociaal, economisch en ecologisch. Sociaal, wat voor toegevoegde waarde heb ik voor de mensen om me heen, qua werk, uitzicht enzovoort? Economisch, hoe kan ik als boer een goede boterham verdienen? En ecologisch, hoe kun je het leven en de biodiversiteit ín de bodem en óp de bodem herstellen?”

Waar bij biologische landbouw de focus ligt op wat er níet mag (geen kunstmest, geen pesticiden), wordt bij regeneratieve landbouw gekeken naar wat er op een bepaalde plek, bij een bepaalde boer kan worden gedaan om diversiteit in de natuur terug te brengen. Voor een kweker kan dat bijvoorbeeld zijn om in aparte stroken te werken, waardoor veel diversiteit ontstaat, en een melkveehouder kan percelen periodes onder water laten staan, waardoor er veel insecten en dus ook vogels op afkomen.”

Eenmaal terug in Nederland kwam ze in contact met een boer die graag over wilde gaan naar duurzamere landbouw en rondom zijn boerderij vijf winkeltjes wilde starten. Zo kon hij zijn verhaal vertellen én een goede prijs voor zijn producten vragen. “Waarom doen niet meer boeren dit?”, vroeg Fennie zich af.

Ze ontdekte dat veel boeren hiervoor openstonden, maar het hen aan geld en tijd ontbrak. Zo ontstond het idee om een franchiseformule op te zetten, zodat ze de investering en het werk uit handen van de boeren kon nemen. Bovendien kon je op deze manier veel sneller van elkaar leren en verbeteren. Wel had ze iemand nodig die zo’n winkel wilde runnen. Ze kwam uit bij Joost van Schie, een boer in Warmond, die hiervoor open stond. Samen vonden ze in mei 2022 een tijdelijke winkel in Leiden. Met succes, want na korte tijd verhuisden ze naar een permanente winkel in het centrum.

Terwijl we een rondje door de winkel maken vertelt Fennie over de verschillende leveranciers: “Vanaf het begin was het idee om een volledig assortiment te kunnen aanbieden: groente en fruit, zuivel, kaas, eieren en drankjes als Nederlandse wijn en cider. Na verloop van tijd kregen we meer vragen van klanten naar specifieke producten, waardoor we steeds verder zijn uitgebreid.”

Alles komt van boeren die minimaal volgens de biologische principes werken, maar veel boeren gaan een stuk verder. “Wat we vooral doen is hun verhaal vertellen, zodat klanten kunnen kiezen en zeker weten dat wat er in de winkel ligt is wat ze willen”, zo legt Fennie uit. In de winkel hangen dan ook overal bordjes met foto’s en verhalen over de boeren en hoe hun producten worden gemaakt. Knolselderij van boer Ted, jam uit de Mengelmoestuin van boer Mariëlle, zuivel van boerderij Boterhuys van Gerard en Mieke.

Het handige aan de winkels is bovendien dat je met een app naar binnen kunt, dagelijks tussen 6.00 en 22.00 uur, en er niet continu personeel nodig is. De app herkent dat je in de buurt bent, waardoor de deur openspringt en je binnen de app zelf producten kunt selecteren en afrekenen. Allemaal op basis van vertrouwen. “We bouwen zo eigenlijk een apart voedselsysteempje en wat ik zo leuk vind om te zien, is dat er echt een soort community’s ontstaan. De wekelijkse nieuwsbrieven worden enorm goed gelezen, er is veel interactie en zo ontstaat er verbinding tussen boeren en klanten.”

In de toekomst dus in elke stad een Oogst winkel? “Dat zie ik wel voor me ja, een kaart van Nederland met overal van die voedselhubjes”, antwoordt Fennie met een grote glimlach. Wil je meer weten of een Oogstwinkel bezoeken? Kijk op oogst.shop.