Team Texel: Sanne op pad naar de Wadden

SanneSanne22 september 2022

Met een knipoog verwijzen eilanders op Texel naar ‘de overkant’ als ze het hebben over het vaste land. Omringd door de Waddenzee is ‘lokaal’ niet meer dan vanzelfsprekend op Texel, in alle mogelijke smaken.

Texel

Als ik het dek op stap, wappert en waait alles om me heen. Ik sta op de veerboot van Den Helder naar Texel en na twee keer het haar uit mijn ogen knipperen is het eiland al in zicht. Niks file, niks zweterige bus, maar buitelende meeuwen en de smaak van de zee. Je bent er zo. In een paar dagen proeven we Texel – van zout en zoet tot zuur en bitter – en hebben we ontmoetingen met de smaakmakers van Texel.

Wil je iedere week de lekkerste recepten, verhalen & tips ontvangen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:

Je aanmelding is helaas niet gelukt. Probeer het later nog eens.

Proeven langs de dijk

Met welke smaak start je op Texel? Juist ja, zout. Met het zout van de boot nog op mijn lippen ontmoeten we Valerie Jongeneel. Dé persoon om zilte smaken van het eiland mee te ontdekken. Samen met Joram Timmerman startte ze in 2019 ’Op Oost’. Een sprookje, al zullen sommigen het misschien een hotel en een restaurant noemen. Je zintuigen tintelen in die ruime tuin vol eetbare planten en bloemen, met het vrije uitzicht over de velden en de Waddenzeedijk.

Op het terrein staat een oude wierschuur uit de 18e eeuw, waar vroeger wier te drogen hing. Overigens toen nog niet voor op je bord, maar als dijkversterker en matrasvulling. Vandaag neemt Valerie ons mee op wildpluktocht langs de dijk. Voor zeewieren, zilte groenten en oesters. Laarzen aan en gaan. Valerie laat ons proeven wat we tegenkomen, van apenhaar, een verrassend fris maar harig zeewier, tot zeekool, een grote plant met dikke lichte leerachtige bladeren die smaken zoals de naam doet vermoeden. Van links naar rechts zwerft ze over de basaltblokken van de dijk waar verrassend veel verschillende smaken te vinden zijn. Pas bij een rommelige bos bloeiende plant met kleine zachte grijze blaadjes, de Zeemelde, komt ze echt even tot stilstand. “Ik kan hier echt van blijven eten, het heeft een beetje dat zakchips effect. De perfecte plek om naast te gaan zitten met een wijntje, terwijl je mijmerend over het water kijkt.”

Team Texel: proeven langs de dijk

Het kookatelier op Texel

In hun restaurant Het Kookatelier maken ze gebruik van wat de omgeving en het eiland te bieden hebben, ‘served by nature’. Ook maken ze gebruik van een experiment een eindje verderop, waar De Groentehelden zilte groenten kweken. Als we die avond als kersverse zeewierexperts aanschuiven aan tafel bij hun restaurant Het Kookatelier verschijnt er een vorm van koraalrif met cassave en zeewierpoeder op tafel, legt de ober ons vriendelijk uit. Maar na die middag nemen we daar natuurlijk geen genoegen meer mee. “Welk zeewier precies? Apenhaar? Zeesla? Misschien een beetje gedroogde kelp?”

Texelse pasta

Op het erf van Landbouwbedrijf Bute Weste drinken we de volgende ochtend koffie met de broertjes Jelle (31) en Wouter (27). Vader komt aanfietsen en draagt een steentje bij aan het gesprek. “Toen Wouter het bedrijf in wilde komen, vroeg ik hem iets vernieuwends te bedenken waar hij zich op kon richten. Ik had vooraf niet gedacht dat hij Texelse pasta zou gaan maken met zelf gekweekte durumtarwe.” Wouter laat trots de verpakkingen zien: “Het is echt Texelse pasta, van Texels graan en op Texel gemaakt.” Ik zie de broers al voor me bij het pasta draaien, met het rondstuivende meel in hun haren. Maar Wouter helpt me uit de droom en lacht verlegen: “Ik moet eerlijk zeggen dat mijn moeder de pasta maakt.”

De eerste resultaten gingen direct voor een uitgebreide proefsessie mee naar Texels Michelinsterrestaurant Bij Jef, wijst Wouter in de richting van het restaurant. Daar staat de pasta inmiddels op de kaart. Wanneer we de weg afrijden en een bordje ‘Hier groeit uw Texelse pasta’ zien staan, bedenk ik opnieuw hoe bijzonder en leuk ik het vind om te weten waar mijn eten vandaan komt. Wie het heeft gemaakt, waar het groeide, welke plannen en dromen erachter zitten. Dat maakt lokaal eten zo speciaal.

Sanne en Texelse pasta

Storm op Texel

Paul geeft al 8 jaar rondleidingen, vertelt hij de groep die zich rondom hem verzameld heeft. Het is een geoliede toeristenmachine, hier bij de Texelse brouwerij. Als je gaat voor een ‘beleving’ dan neemt Paul je mee door verschillende ruimtes waarin ze uitleggen hoe het bier gebrouwen wordt. Als afsluiter proef je drie verschillende bieren. Het échte proces krijgen zelfs wij niet te zien. Geen kijkje in de ketel dus. Maar op het vaste land is dit mijn favoriete vleugje Texel zonder dat ik de overtocht hoef te maken.

Met 4,2 miljoen liter gebrouwen Texels bier op jaarbasis, vind je ‘Texels’ in elk zichzelf respecterende biercafé. Sinds Heineken twee jaar geleden het roer overnam kijken sommige Texelaars met een scheef oog naar de brouwerij. Maar dezelfde brouwerij zorgt ervoor dat de gerst voor het Texelse bier allemaal op Texel geteeld wordt. Met kruidenrijke randen langs de akkers en vogelvriendelijk door ruimer te zaaien. Al het Texelse bier wordt gebouwen op Texel, van de bekendste Texels Skuumkoppe tot de licht bittere Overzee IPA of hun zwaarste Stormbock.

Texels bier

Kaasboerderij Wezenspyk

Soms heb je wat meer kennis nodig om je de ogen te openen voor je omgeving. Bij Job Witte (31) van kaasboerderij Wezenspyk duiken we als vanzelf de geschiedenis van Texel in. Van de bekende Texelse schapen tot de oude schapenkaas die – van alle vijfendertig kazen die ze maken – Jobs grote favoriet is. Hij wijst: “Zie je daar die dijkjes in het landschap? Dat noemen ze op Texel dus Tuunwoallen.” De 17e eeuwse oplossing wanneer je schapen in een wei wil houden maar op het eiland geen hout hebt om zoiets als hekken te maken. Zodra je ze eenmaal herkent, zie je ze overal.

Job vertelt graag over de geschiedenis van Texel, overal op het terrein vind je meer achtergrondverhalen én iedereen is welkom om te kijken hoe de kaas gemaakt wordt. Als jongste zoon besloot Job twee jaar geleden na zijn studie in Amsterdam terug te keren naar Texel om de kaasboerderij van zijn ouders over te nemen. Hij neemt ons mee naar achteren, waar we verdwalen tussen alle soorten kazen. In een rek valt mijn oog op een kaasje met zeekraal, zeewier waar we gisteren met Valerie nog een exemplaar van ontdekten op de dijk. Die gaat samen met de oude schapenkaas mee naar huis.

Kaasboerderij Wezenspyk

Eilands zuurtje

Welke bes zorgt ervoor dat je mond samentrekt en je voorhoofd rimpelt? Juist ja, de cranberry. We zijn aanbeland bij de zure kant van Texel en we love it. Jan en Jantina Buijs kweken cranberry’s op Texel. Of, zoals Jantina zelf zegt: “We volgen de planten op de voet en groeien met ze mee.” Het is een kwetsbare plant die zich snel laat overwoekeren.

Jantina: “Tijdens het wieden hoorde ik achter me bijna hoe het onkruid me inhaalde.” Maar zodra de cranberryplant zijn weg gevonden heeft, is hij supersterk en kun je hem rustig zijn gang laten gaan. Het lijkt een rommelige bloemenweide waar Jantina trots een wilde orchidee aanwijst, maar van dichterbij zijn daar de herkenbare blaadjes van de cranberry. Als Jan de grassen en de bladeren van de plant met zijn hand opzij houdt, zie je daar opeens waar alle bessen zich verschuilen. Ze gaan nog zo groot als kersen worden, en dieprood. “We experimenteren ook met het kweken van cranberry’s waarbij de uitlopers hangen, zo kun je ze veel gemakkelijker oogsten.”

De cranberry’s groeien op het terrein van de Bonte Belevenis, een initiatief van Inge Yentema en Joscha Schoots, waar behalve de cranberry’s veel meer te proeven is bij hun brouwerij, stokerij De Lepelaar, bakkerij en snoepjesmakerij. Bij de laatste kunnen we meteen kijken hoe de cranberry’s verwerkt worden.

Eilands zuurtje op Texel

Ze zoete bonte afsluiter

In de bakkerij zien we nog net hoe bakker Edwin mallen maakt van poedersuiker. Daar schenkt hij straks de bloedhete cranberrysiroop in voor prachtige robijnrode lolly’s, vertellen Inge en hij. Het blijkt een echte broedplaats van nieuwe plannen, smaken en experimenten. In de plagende interactie tussen Inge en Edwin merk je dat ze elkaar scherp houden. Edwin: “Ik had nog nooit eerder lolly’s gemaakt. Maar als Inge een idee heeft, dan ga ik net zo lang proberen tot het me lukt. De manier waarop ik het uiteindelijk heb aangepakt, komt oorspronkelijk van chocolatiers. Daar maakten ze vroeger mallen van zetmeel. Ik heb daar een creatieve draai aan gegeven en maak nu mallen in poedersuiker.”

Inge: “Alles wat we hier nu hebben staan om lolly’s te maken heeft Edwin zelf gemaakt, van de bakken waarin de snoepjes uitharden, tot de mallen.” Hij pakt een bak waar hij zelfgemaakte nougat met cranberry’s uit haalt: “Hier zitten we nu middenin. We willen de perfecte nougat maken met de cranberry’s van Jan en Jantina.” Hij schudt zijn hoofd: “Deze is eigenlijk nog nét te zacht.” Met een mond vol zoet en zuur bedenk ik dat ik best wil blijven als proefkonijn.

Maar onze tassen zitten vol Texel en de boot wacht niet. Ik weet wel dat er geen wind is die Texels smaakmakers uit mijn hoofd kan waaien.

kaart van Texel