Cider uit Asturië: de cultuur die op de Werelderfgoedlijst staat

Overal in Asturië kom je cider tegen, maar dan ook echt overal. Onderweg zie je overal appelgaarden, rondom de steden vind je verschillende producenten, en in elk restaurant en elke bar wordt cider op authentieke wijze geserveerd. Sidra, zoals het in Spanje heet, is veel meer dan alleen een drankje. Cider uit Asturië is een cultuur, die zelfs op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat.

Er wordt jaarlijks zo'n 40 miljoen liter cider geproduceerd in Asturië, waarvan bijna niets wordt geëxporteerd. Zelfs niet naar andere Spaanse regio's. Volgens de locals is het precies genoeg voor hun eigen consumptie, dus je zult af moeten reizen naar Asturië om de typische cider en de bijbehorende cultuur te ervaren.

Groene heuvels, mistige bergen, een eindeloze kustlijn, levendige steden, prachtige dorpjes... én cider. Dat is Asturië in een notendop. Geen cider zoals je die hier in Nederland kent, maar een troebele en ongefilterde drank gemaakt van verschillende appelsoorten uit Asturië. Daarnaast is de cider allesbehalve mierzoet, de smaak is juist fris en verfijnd, met een droge afdronk.

Voor het maken van cider worden meer dan zeventig verschillende appelsoorten gebruikt (niet in elke fles uiteraard). Door het vochtige klimaat groeien appels in Asturië als peren, net als in Nederland. Na het oogsten worden de appels gefermenteerd, zonder toegevoegde suikers of gisten. Het resultaat is een droge, lichtzure drank met een alcoholpercentage van ongeveer 6%.

Dat oogsten is overigens al een feest, waarbij hele dorpen en families samen de appels plukken. Van oudsher waren de taken in elk dorp verdeeld. De ene buurman had appels in zijn tuin, de andere buurman perste het sap eruit en weer een andere buurman fermenteerde het sap tot cider.

Cider wordt gebotteld zonder koolzuur, om toch een korte schuimkraag te creëren wordt cider - met flair en precisie - van grote hoogte ingeschonken in een smal glas. Zo mengt de drank zich met zuurstof, waardoor er een korte schuimkraag ontstaat. Eenmaal uit de fles verliest de cider snel zijn aroma, daardoor worden de glazen maar voor ongeveer een derde gevuld, waarna je het glas direct moet leegdrinken.

Overal in Asturië komt je sidrería's tegen, een plek waar je cider drinkt. Als is het veel meer dan dat, het zijn namelijk dé plekken waar families komen lunchen, vrienden afspreken om bij te kletsen en waar de lekkerste lokale gerechten op het menu staan.

Denk aan heerlijke en volle gerechten zoals fabada asturiana en cachopo, maar ook kleine gerechten zoals chorizo a la sidra, chipirones en verse vis. De meeste sidrería's lijken een beetje op een combinatie van een typische tapasbar en een bruine kroeg, vol lange houten tafels en met veel sfeer en gezelligheid. De terrassen zijn vaak gevuld met locals, al kun je ook binnen plaatsnemen aan de bar of een tafeltje.

Zowel in Gijón als in Oviedo heb ik meerdere sidrería's bezocht. En ik moet eerlijk bekennen, het is daar goed vertoeven. De obers - een escanciador - zijn gastvrij en behulpzaam, tenzij je niet direct je glas leegdrinkt, en je maakt snel nieuwe vrienden aan de bar.

Een fles cider is net zo groen als het landschap van Asturië, en bevat meestal 700 ml cider. Over het algemeen deel je de fles dan ook samen met je gezelschap. De ober schenkt telkens een culín (een kontje cider) in, die je direct opdrinkt. Zelf inschenken is uit den boze. Je wacht dan ook geduldig tot hij weer langskomt voor de volgende ronde. Er wordt net zolang bijgeschonken totdat je zegt dat het genoeg is, al is dat vaak ook het teken dat je naar huis gaat.

Omdat er op een avond behoorlijk wat flessen cider doorheen gaan, staan er vaak grote houten bakken middenin de sidrería. Deze zijn gevuld met koud water, waar de flessen cider in liggen te wachten om opengemaakt te worden.

Je las het hierboven al, een ober die cider schenkt heet in Asturië een escanciador. Nu klinkt het inschenken misschien simpel, maar dat is het zeker niet. Daarnaast neemt de lokale bevolking deze kunst zeer serieus, er worden zelfs jaarlijkse wedstrijden georganiseerd.

Een escanciador schenkt de cider op traditionele wijze. Van grote hoogte, met de fles boven zijn hoofd in de ene hand, en het smalle glas laag bij zijn heup in de andere hand. Zo valt de cider met flink wat kracht in het glas, waardoor er zuurstof bij komt en de heerlijke aroma's vrijkomen.

Om deze kunst onder de knie te krijgen is behoorlijk wat oefening en precisie vereist. Ik heb het meermaals geprobeerd, maar het resultaat was telkens hetzelfde. Een leeg glas, en een natte vloer. Nu spettert de cider sowieso alle kanten op tijdens het inschenken, in de typische sidrería's zit de vloer dan ook vol met natte plekken. Al gebruikt een escanciador over het algemeen een soort speciale opvangbak, een soort tonnetje op wielen, om te voorkomen dat de cider overal terechtkomt.

Overigens bepaalt de escanciador ook het tempo waarin je drinkt. Zelf inschenken is namelijk not done, dus je bent afhankelijk van hoe vaak hij langskomt. Stiekem zorgt dit voor een soort prettig ritueel, waarbij je niet zomaar gedachteloos doordrinkt. Bij elke ronde neem je een moment om bewust te proeven en te genieten van de cider, tussen al het kletsen door.

Naast dat ik de unieke cultuur van het ciderdrinken wilde ervaren, wilde ik ook meer leren over de geschiedenis van cider. De perfecte plek om dit te doen is bij het Museo de la sidra in Nava, een klein stadje in het binnenland van Asturië.

Ondanks dat het geen grote stad is, wordt Nava ook wel de hoofdstad van de cider genoemd. Niet alleen vanwege het museum, maar ook omdat hier jaarlijks het grote Festival de la Sidra gehouden, waar duizenden mensen samenkomen om te proeven, te feesten en te vieren dat er een nieuw ciderseizoen is.

Tijdens een rondleiding in het museum - de gidsen spreken erg goed Engels - leer je alles over de verschillende appelsoorten, het oogsten, het fermentatieproces en de cultuur rondom cider. Eigenlijk leer je aan de hand van de geschiedenis alles over het drankje waar ze in Asturië zo trots op zijn, van het ontstaan van cider tot aan de cultuur die het vandaag de dag is.

Wat het museum extra leuk maakt, is dat je aan het eind zelf in de huid van een escanciador kunt kruipen. In het midden van een grote bar - waar je overigens ook een kleine proeverij krijgt - kun je zelf schenken. Met het fles boven je hoofd en het glas bij je heupen. Uiteraard wilde ik dit zelf ook uitproberen, het is maar goed dat er water in de flessen zit waarmee je oefent...

Je vindt het Museo de la sidra aan de Plaza Príncipe de Asturias in Nava. Kijk op de website van het museum voor openingstijden, kaartjes en meer informatie.

Ben je in Asturië en wil je nog meer ontdekken over cider? Dan is een bezoek aan een ciderproducent en aanrader. Sommige familiebedrijven bestaan al meer dan honderd jaar, vooral in de dorpjes rondom Gijón vind je meerdere producenten.

Bij de meeste producenten wordt traditionele cider - sidra natural - gemaakt, maar er wordt ook regelmatig geëxperimenteerd met moderne varianten zoals houtgerijpte cider, of blends met peren en kruiden. Ik kreeg een uitgebreide rondleiding langs de boomgaarden en de llagares - kelders vol grote houten vaten waarin de cider maandenlang rijpt.

Elk jaar brengen inwoners uit dorpen in heel Asturië hun appels naar de producenten. De appels worden geperst, waarna het sap wordt gefermenteerd tot cider. De pulp die overblijft na het persen gaat als veevoer naar boeren in de omgeving.

Volgens de huidige eigenaar van de producent waar ik op bezoek ben, is deze manier van ecologisch werken niet meer dan normaal in Asturië. "We weten niet beter, al eeuwenlang gebruiken we alleen maar lokale producten, en geven we zoveel mogelijk terug aan de natuur. Dat is ons met de paplepel ingegoten, terwijl het in de rest van de wereld nu een soort trend is." Ook is hij duidelijk over de cidercultuur: "Cider maken is geen trucje, het is een manier van leven."

De rondleiding eindigt in de kelder, waar ik direct uit het vat cider mag proeven. De enige voorwaarde; ik moet het zelf uit het vat tappen. De houten vaten zijn metershoog, op elk vat zit een klein kraantje bevestigd aan de voorkant. Door de druk van de fermentatie spuit de cider uit het vat, zodra je het kraantje opent. Ik sta op zo'n anderhalve meter afstand van het vat, houd mijn glas laag bij mijn heup en strek mijn arm zo ver mogelijk uit om het kraantje open te draaien.

Zodra ik het kraantje open spuit er een flinke straal cider uit het vat. Ik probeer zoveel mogelijk op te vangen in mijn glas, en draai snel de kraan weer dicht. Ondanks dat ik onder de cider zit, is er ook wat in mijn glas beland. Ik neem een slok, laat de cider door mijn mond rollen en sluit mijn ogen. Ik slik de cider door en besluit dat dit misschien wel de lekkerste cider is die ik ooit heb gedronken, direct uit het grote houten vat.

Wat ik tijdens mijn zoektocht naar cider in Asturië heb geleerd is dat het absoluut een manier van leven is. Buren, families, vrienden en hele dorpen werken samen om elk jaar de lekkerste cider te produceren.

Bij elk glas cider proef ik dan ook niet alleen de appels uit Asturië, maar ook de regen, het groene landschap, eeuwenoude tradities, een beetje temperament en heel veel warmte en liefde. Dat vat tegelijkertijd Asturië en haar inwoners ook wel samen, waarbij het allemaal samenkomt in een groene fles cider, net zo groen als het landschap in deze Spaanse regio.

Los van de frisse en fruitige smaak van cider, blijven de tradities en het ambacht mij dan ook het meeste bij van Asturië. Wat mij betreft moet de cidercultuur dan ook beschermd worden, dat de cultuur op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staat is dan ook een mooie stap. Asturianos zijn trots op hun cider, en dat is meer dan terecht.

Ben je van plan om Asturië te ontdekken? Goed idee! Gelukkig vlieg je gemakkelijk vanuit Nederland naar Asturias Airport, een luchthaven dichtbij de steden Gijón, Oviedo en Avilés. Verschillende vliegtuigmaatschappijen bieden directe vluchten aan vanaf Schiphol Amsterdam Airport, of met een korte overstap in Barcelona of Madrid.

Meer informatie over Asturië? Neem dan eens een kijkje op de website van Turismo Asturias en laat je inspireren voor je volgende reis!