Wondermiddel of slimme marketing? Zo gezond is kokosolie écht

Vooral in het Insta-land zie je kokosolie bijna overal om je heen. De hashtag #coconutoil is dan ook bijna 3 miljoen keer gebruikt, wat meer is dan voor alle andere oliesoorten bij elkaar. Waar komt de enorme populariteit van kokosolie precies vandaan? Om te beginnen, kokosolie heeft een aantal fijne eigenschappen. Zo is de geur aangenaam, al is er ook een geurloze variant met een neutrale smaak beschikbaar. Verder stolt kokosolie van nature bij temperaturen lager dan 22-24°C. Daardoor is hij goed te gebruiken als vervanger van boter of margarine. Dit maakt kokosolie erg populair in de veganistische keuken.

Kokosolie is bovendien multi-inzetbaar. Je kunt hem gestold op brood smeren of gebruiken voor verschillende koude bereidingen. Je kunt er ook koekjes of gebak mee maken en je kunt er zelfs in bakken en frituren. Maar wat kokosolie echt populair heeft gemaakt is waarschijnlijk zijn gezonde imago. Zo geloven veel mensen dat kokosolie gezonde vetten bevat en zelfs ontstekingsremmend zou werken. Maar is kokosolie gezond of is dit een imago gecreëerd door een slimme marketing en iets te enthousiaste influencers?

Wil je ook iedere week de lekkerste recepten & tips ontvangen? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief:

Laten we eerst een veelgestelde vraag beantwoorden, want wat is eigenlijk het verschil tussen kokosolie en kokosvet? Hoewel de twee termen suggereren dat het om twee verschillende producten gaat, zijn kokosolie en kokosvet precies hetzelfde. We spreken van ‘vet’ wanneer iets van nature een vaste vorm heeft en van ‘olie’ wanneer deze vloeibaar is op kamertemperatuur. Kokosolie wordt bij 22-24°C vloeibaar en valt daarmee precies daartussenin, vandaar dat er beide termen worden gebruikt. Technisch gezien heet zijn vaste vorm bij koelere temperaturen ‘kokosvet’ en de vloeibare vorm ‘kokosolie’. Maar qua voedingswaarde en het effect op de gezondheid zit er absoluut geen verschil tussen.

Verzadigd & onverzadigd vet

Pure kokosolie bestaat voor 100% uit vet. Daarvan is 92% verzadigd en maar 8% onverzadigd. Het is wetenschappelijk aangetoond dat verzadigde vetten de cholesterol verhogen, waardoor de kans op hart- en vaatziektes groter wordt. Dit is de reden waarom er geadviseerd wordt om producten rijk aan verzadigde vetten (zoals boter) in de voeding te vervangen door producten rijk aan onverzadigde vetten, zoals bijvoorbeeld de meeste plantaardige oliën. Kokosolie is, samen met palmolie, een van de weinig plantaardige oliën die juist rijk zijn aan de ‘slechte’ verzadigde vetten, wat ook de reden is waarom het Voedingscentrum hem (net als boter) niet opgenomen heeft in de Schijf van Vijf:

Bron: www.voedingscentrum.nl

Sterker nog, in vergelijking met boter bevat kokosolie zelfs veel meer verzadigde vetzuren (92 gram ten opzichte van 57 gram in de boter). Dit is frappant wanneer je bedenkt dat kokosolie een veel gezonder imago heeft dan boter.

Op de website van het Voedingscentrum kun je ook vinden welke oliën een gezonder alternatief zijn voor kokosolie. Tot de alternatieven behoren de meeste plantaardige oliën zoals olijf-, sesam- of sojaolie:

Bron: www.voedingscentrum.nl

Qua samenstelling van vet blijkt kokosolie zelfs een van de ongezondste oliesoorten te zijn, maar hoe zit het met de hoeveelheid vitaminen? Valt op dit vlak misschien winst te halen? Helaas, ook al niet. Als we kokosolie met bijvoorbeeld boter en olijfolie vergelijken, zien we dat kokosolie veel minder vetoplosbare vitaminen bevat. Boter bevat best veel verzadigd vet, maar hij levert aan de andere kant ook grote hoeveelheden vitamine A, D, E en K. Olijfolie is naast onverzadigde vetzuren ook een goede bron van vitamine E die ons beschermt tegen vrije radicalen, en vitamine K die belangrijk is voor sterke botten. Kokosolie bevat, in tegenstelling tot boter en olijfolie, slechts verwaarloosbare hoeveelheden van deze belangrijke vitamines.

En hoe zit het met de andere vermeende gezondheidseffecten van kokosolie? Als je op het internet rondstruint, kom je er namelijk nogal wat tegen. Zo zou kokosolie ontstekingsremmend werken, virussen en bacteriën doden, goed zijn voor je hart en zelfs je hersenfuncties verbeteren. In Europa worden dergelijke gezondheidsclaims wetenschappelijk beoordeeld door de Europese Voedselveiligheidsorganisatie (EFSA). Er zijn geen door de EFSA goedgekeurde claims over kokosolie. Dit betekent dat er niet is aangetoond dat kokosolie dergelijke eigenschappen heeft. Dat iets op het internet staat, betekent niet altijd dat het waar is. Zo kan iedereen dingen beweren zonder daar wetenschappelijk bewijs voor te leveren. Alleen voedselfabrikanten en verkopers (zoals supermarkten en webshops) zijn strafbaar wanneer ze onterecht gezondheidsclaims maken, maar verder staat het iedereen vrij om producten aan te prijzen om bepaalde eigenschappen.

Is kokosolie gezond? De vraag of iets gezond is, is erg lastig te beantwoorden. Dit komt omdat je hierbij altijd moet kijken naar het hele voedingspatroon en verhoudingen tussen verschillende dingen die je eet. Ook verkrijgen wij steeds nieuwe wetenschappelijke inzichten waarop we onze kennis en keuzes baseren. Voor kokosolie geldt in ieder geval dat er op dit moment geen wetenschappelijk bewijs is voor de positieve gezondheidseffecten die eraan worden toegeschreven. Kokosolie heeft wel fijne smaak- en structuureigenschappen waardoor het vooral in de veganistische keuken populair is, maar vanwege het hoge gehalte aan verzadigde vetten en lage hoeveelheden vitamines is het minder gezond dan boter en dan de meeste plantaardige oliën. Geniet van kokosolie met mate als je het lekker vindt in de keuken. Probeer regelmatig af te wisselen met gezondere producten zoals olijf-, zonnebloem-, koolzaad-, rijst-, sesam-, lijnzaad- of walnootolie.