Van ontbijtspek tot bacon: alles over de verschillende soorten spek

Er zijn veel verschillende soorten spek die allemaal net iets anders smaken en anders gebruikt worden. De eigenschappen van het spek worden bepaald onder andere door:

Vaak is een bepaalde soort spek verbonden met een eetcultuur, zo zijn lardo, pancetta en guanciale traditionele Italiaanse producten. Wij vertellen je alles over welke soorten spek er zijn, wat het verschil is tussen deze soorten en we leggen je per soort uit hoe je het spek kunt gebruiken in de keuken.

We beginnen met de hamvraag – of eigenlijk de spekvraag. Want is bacon hetzelfde als spek? Het lijkt heel erg op elkaar, toch is dat niet hetzelfde. Bacon wordt gesneden uit de rug van het varken, uit de karbonadestrook om precies te zijn. Het wordt zo gesneden dat er een laagje vet op zit, maar het is veel minder vet dan ontbijtspek dat uit de buik wordt gesneden. Let op, als Britten of Amerikanen het over bacon hebben, dan kan het zowel bacon als ontbijtspek betekenen, in het Engels wordt het onderscheid niet zo duidelijk gemaakt. Maar als ze het over streaky bacon hebben, dan bedoelen ze daarmee sowieso lange, dikke plakken ontbijtspek.

Wil je ook iedere week de lekkerste recepten & tips ontvangen? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief:

Ontbijtspek wordt dus, anders dan bacon, uit het vetste deel van het varken gesneden – uit de buik. Het is niets anders dan buikspek dat gezouten en gerookt wordt en vervolgens in dunne plakken wordt gesneden. De benaming verwijst naar de gebruikelijkste manier om het te gebruiken: lekker uitgebakken met eieren bij het ontbijt. Let op: omdat ontbijtspek rauw is, moet je het altijd eerst bakken. In de winkel vind je ook weleens ‘pannenkoekspek‘. Dat is niets anders dan ontbijtspek dat gesneden is in iets dikkere plakken dan normaal en daarmee perfect geschikt is voor het maken van pannenkoeken. Maar je kunt het spek natuurlijk ook in andere gerechten gebruiken of andersom – je pannenkoeken maken met gewoon ontbijtspek.

In de winkel vind je ook gerookte spekblokjes en spekreepjes. Deze zijn net als ontbijtspek gesneden van de buik, gezouten en gedroogd, alleen bevatten ze meestal nog iets meer vet dan ontbijtspek. Door het handige formaat kun je de blokjes of reepjes zo in de pan doen en lekker uitbakken. Extra vet toevoegen is niet nodig, er komt genoeg vet uit het spek vrij. Gerookt spek smaakt heerlijk in hartige taarten zoals een tartiflette of quiche lorraine en stoofschotels zoals boeuf bourguignon. Maar we eten ze ook graag lekker knapperig uitgebakken over de stamppot, romige soepen of salades.

Zeeuws spek is een ouderwetse Nederlandse specialiteit. Het behoort samen met katenspek tot de reeds gegaarde soorten spek, dus je kunt het direct uit de verpakking gebruiken als beleg op je boterham. Net als ontbijtspek is Zeeuws spek gesneden uit het buikspek, maar het is gekruid, gekookt en geroosterd. Hierdoor heeft het spek een lekker kruidige en iets zoetige, geroosterde smaak en is het lekker zacht. Lekker op knapperig brood met augurk en mosterd.

Ook katenspek is een soort gegaard spek dat je op je boterham kunt eten. Het bevat andere kruiden dan Zeeuws spek en de bereiding is ook iets anders. Zo wordt katenspek eerst gerookt en vervolgens gegaard. Ook wordt het spek tijdens de bereiding ingesmeerd met karamel – zo komt het spek aan zijn typische, donkerbruine buitenlaagje. Dat het spek gegaard is wil niet zeggen dat je er niet mee kunt koken. Maak met katenspek bijvoorbeeld deze Hollandse carbonara.

Ook zuurkoolspek is gesneden uit de buik van het varken, maar het is alleen gezouten en niet gerookt of gekookt. Dit spek koop je aan een stuk en je gebruikt het op de traditionele manier voor het bereiden van zuurkool en stamppotten. Het spek gaar je daarbij mee zodat het zijn smaak kan afgeven en tijdens het koken lekker zacht wordt.

Guanciale is een soort Italiaans spek dat als enige speksoort gesneden wordt van de wang van het varken. Het spek is niet gerookt, alleen gezouten en gerijpt, waardoor het lang houdbaar is. Guanciale is hét onmisbare ingrediënt in de originele pasta carbonara, maar je kunt er nog veel meer mee. Meer weten over deze Italiaanse specialiteit? Ga naar ons artikel over guanciale.

Ook lardo komt uit Italië, maar deze soort is waarschijnlijk in Nederland iets minder bekend, overigens volkomen onterecht als je het ons vraagt. Lardo is het rugspek van het varken en het bestaat voor meer dan 90% uit vet. De kleur van lardo is daarom overwegend sneeuwwit, met bijna geen marmering van vet en vlees. Het spek wordt gerijpt met rozemarijn en andere kruiden en het is heerlijk zacht. Je kunt lardo in flinterdunne plakken bijvoorbeeld als antipasti serveren, met een lekker glas wijn erbij. Niet op de calorieën letten, hè!

Pancetta is een soort Italiaans spek dat gesneden is uit het buikspek van het varken. Het lijkt het meest op het Nederlandse ontbijtspek, maar er zijn een aantal belangrijke verschillen. Zo wordt pancetta gepekeld en gekruid met specerijen zoals zwarte peper en nootmuskaat. Vaak wordt het spek vervolgens opgerold waardoor het magere deel in het midden zit en omringd wordt door de buitenste speklaag. Vaak koop je daarom pancetta in dunne, ronde plakken. Je kunt met pancetta pizza beleggen of verwerken in pasta zoals pappardelle met geroosterde pompoen. In Italië gebruiken ze vaak pancetta om vlees in te wikkelen, zo krijgt het vlees meer smaak en structuur. Probeer bijvoorbeeld deze kalfsleverrolletjes met pancetta en rozemarijn of in pancetta verpakte varkensfilet met peer en venkel.