Wat is port en wat kun je ermee?

De een drinkt het na het eten als dessertwijn bij een kaasplankje of chocolade, en de ander drinkt het graag als aperitief of door een cocktail. Port is er in allerlei verschillende soorten en maten en daarom ook op veel verschillende manieren te drinken.

Maar welke portsoorten bestaan er allemaal? En wat is port eigenlijk precies? Wij leggen het allemaal duidelijk voor je uit, zodat je precies weet wanneer je deze heerlijke drank het best kunt drinken (inclusief tips voor lekkere port!).

Port is wijn, maar dan versterkt. Tijdens de vergisting wordt druivenalcohol toegevoegd, waardoor het gistingsproces stopt. Daardoor blijft er meer natuurlijke suiker over en is port vaak (maar niet altijd) zoet. Oorspronkelijk gebeurde dit om wijn beter houdbaar te maken. Veel port is bovendien een blend van meerdere jaren. Zo kunnen porthuizen een herkenbare, consistente stijl maken.

Port heeft een lange geschiedenis. Eeuwenlang werden wijnvaten met traditionele rabelos, de traditionele schepen, de Douro afgevaren naar Porto. Daar staan van oudsher de handelshuizen van de portproducenten, in het stadsdeel Villa Nova da Gaia.

De traditie is nog altijd zichtbaar: de naam port is beschermd en de terraswijngaarden langs de Douro staan op de UNESCO-werelderfgoedlijst. In Vila Nova de Gaia zitten tientallen porthuizen, waaronder Warre’s. Dit is een van de oudste porthuizen en bestaat al sinds 1670!

Er zijn veel soorten port, met net zoveel smaakprofielen. Grofweg kun je twee stijlen onderscheiden: ruby en tawny.

Ruby-port wordt relatief jong gebotteld en behoudt daardoor zijn volle rode kleur en fruitige karakter. In de beste wijnjaren kan er een bijzondere ruby-port worden gemaakt van wijn uit één oogstjaar: vintage port. Die rijpt kort op vat en kan zich daarna juist verder ontwikkelen in de fles. Vintage port kun je daardoor tientallen jaren bewaren en de prijzen kunnen flink oplopen.

Tawny-port rijpt juist langer op houten vaten voordat hij wordt gebotteld. Daardoor kleurt hij lichter (meer amber/oranje) en is de smaak vaak meer notig dan fruitig, met tonen van bijvoorbeeld karamel en gedroogd fruit. Een colheita is een tawny uit één oogstjaar (colheita betekent ‘oogst’). Omdat de rijping vooral op vat plaatsvindt, ontwikkelt colheita zich na het bottelen nog maar weinig.

De meeste mensen denken bij tawny aan zware en winterse smaken, maar dat is inmiddels wat achterhaald. De moderne tawny-stijl is juist heel fris en toegankelijk. Hierdoor kun je deze het hele jaar door schenken, ook buiten de feestdagen. Neem bijvoorbeeld de Warre’s Otima-lijn, waarbij de Otima 10 Year Old Tawny een blend is van meerdere jaren voor een consistente huisstijl en de Otima Colheita 2013 juist het karakter van één specifiek jaar laat spreken.

We snappen dat je je afvraagt wanneer je zo’n bepaalde port nu schenkt. Bij een chique diner past een feestelijk drankje natuurlijk altijd goed. Zo is een mooie, frisse ruby-port is een geweldig zomers aperitief, maar als de avonden korter worden, dan is een glaasje tawny bij het haardvuur heerlijk. Serveer deze na het eten, bijvoorbeeld samen met wat chocolade of bij het dessert.

Tawny komt vaak het mooist tot z’n recht als je ‘m licht gekoeld schenkt. Dan wordt hij net wat frisser en eleganter. Een tawny, zoals Warre’s Otima 10 Year Old Tawny, is daarbij een toegankelijke keuze, bijvoorbeeld bij harde kazen, geroosterde noten of een dessert met appel of amandel.

Port en kaas zijn sowieso een gouden duo. En leuk om te weten: in Engeland bestaat de traditie om een fles port in een Stilton te zetten. Tegen kerst is de fles leeg en heb je als het ware “portkaas”. Ook kun je er prima mee koken: denk aan stoofpotten, chutneys, een beetje oempf in je zelfgemaakte jam of een scheutje door de uiensoep.

In de keuken kun je port in principe vervangen door een andere versterkte wijn, vooral vanwege de combinatie van alcohol en (rest)zoet. Maar eerlijk is eerlijk: als port belangrijk is voor de smaak, vervang je port het liefst gewoon door… port. Ofwel, drink je soms een glaasje ruby van een bepaald merk, probeer dan ook een ander merk. Of drink ze naast elkaar om de verschillen te ontdekken.

Maak een kleine proeverij van, ideaal voor een regenachtige zondagmiddag, met verschillende soorten ruby en tawny, liefst nog van verschillende merken en verschillende leeftijden. Dan proef je pas hoe verschillend ze zijn!

Bijna elke supermarkt en slijter heeft wel een basisselectie port in het assortiment, vaak in ieder geval een eenvoudige ruby en tawny. Maar je ziet ook steeds specialere flessen op het schap. Zo kun je de Otima port van Warre’s bijvoorbeeld tijdelijk bij de Albert Heijn vinden.

Ga je er echt op uit? Bezoek dan het porthuis in Vila Nova de Gaia. Hier krijg je een uitleg over de verschillende soorten en over de rijke geschiedenis van de wijn. Als je ooit in de buurt bent, dan mag je een bezoek aan Porto en Warre’s porthuis niet ontbreken!

Benieuwd bij welke gerechten port perfect tot zijn recht komt? Bekijk dan onderstaande recepten en bijpassende Warre’s porten per gang: